Giới thiệu sách "Vùng đất Nam bộ"

HGTV – Nam bộ là vùng đất có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời. Trải qua hơn 300 năm, hiện nay, Nam bộ có 19 tỉnh, thành phố, trong đó Tp. Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học – kỹ thuật, du lịch của cả nước, có vị trí quan trọng giúp phát triển kinh tế, quốc phòng – an ninh của khu vực và cả nước. Để cung cấp thông tin đầy đủ, khách quan, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật xuất bản bộ sách Vùng đất Nam bộ. 

Bộ sách về Vùng đất Nam bộ thuộc Đề án khoa học cấp nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ do cố Giáo sư Phan Huy Lê làm chủ nhiệm, được triển khai từ năm 2008 đến năm 2010 và nghiệm thu vào cuối năm 2011. Bộ sách là công trình nghiên cứu của 100 nhà khoa học của nhiều viện trường đại học trên cả nước. 

Bộ sách phục vụ học tập, nghiên cứu và công tác đấu tranh bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Đây là bộ sách đầy đủ nhất từ trước đến nay về vùng đất Nam bộ ở tất cả các lĩnh vực. Bổ khuyết những thiếu sót trước đây, nhất là các nghiên cứu về nguồn gốc xa xưa từ khi con người xuất hiện trên vùng đất phương Nam của Tổ quốc.

Bộ sách gồm 12 tập. Theo đó,  2 tập đầu là tổng quan về “Vùng đất Nam bộ – Quá trình hình thành và phát triển” nhằm phác họa những nét cơ bản về tiến trình lịch sử của vùng đất và con người nơi đây. 10 cuốn còn lại là bộ chuyên khảo, cung cấp những kiến thức chuyên sâu, từ điều kiện tự nhiên, quá trình lịch sử, dân cư, dân tộc, tôn giáo, thiết chế quản lý xã hội đến quá trình hội nhập.

Những điểm nổi bật của bộ sách vùng đất Nam bộ

Tập 1 và tập 2 do Trương Kim Chuyên và Vũ Minh Giang chủ biên khái quát điều kiện tự nhiên, lịch sử phát triển trong giai đoạn cội nguồn đến thế kỷ thứ VII.

Tập 3,4,5 và 6, nhóm chủ biên Nguyễn Văn Kim, Nguyễn Quang Ngọc, Đoàn Minh Huấn, Trần Đức Cường cung cấp dữ liệu từ cội nguồn đến 2010. Các nghiên cứu cho thấy vùng đất Nam bộ có bề dày lịch sử đa văn hóa, đa dân tộc. Chủ quyền được duy trì cho đến thế kỹ XVII, khi chú Nguyễn khai phá vùng đất này.

Tập 7 nhóm tác giả chủ biên Ngô Văn Lệ cung cấp cơ sở lịch sử, pháp lý vững chắc phục vụ công tác bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị.

Nam bộ là một trong những khu vực đa dạng về dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo. Gồm Kinh, Hoa, Chăm, Khmer, với khác biệt về mọi phương diện như tổ chức gia đình, xã hội, tôn giáo, tín ngưỡng, văn hóa, nhưng có sự đồng lòng, đoàn kết phát triển trên vùng đất này.

Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Phúc – Giảng viên Khoa lịch sử Đảng và Tư tưởng Hồ Chí Minh, Học viên Chính trị khu vực IV, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh chia sẻ: “Trải qua quá trình sinh sống, quá trình cộng cư giữa các tộc người ở đây, đặc biệt đối với người Khmer, Kinh, Hoa, Chăm đã tạo cho Nam bộ một diện mạo một văn hóa riêng, đó là văn hóa mở. Những lớp người đến trước, những lớp người đến sau, dù đến trước hay đến sau thì mỗi một tộc người đều đóng góp cho Nam bộ một cái nét văn hóa khá đa dạng để tạo nên một diện mạo Nam bộ vừa giàu có và hiện đại như ngày nay.

Từ tập 8,9 đến 10 các chủ biên giới thiệu thiết chế xã hội và tiến trình hội nhập khu vực và thế giới.

Giá trị của Bộ sách vùng đất Nam bộ

Bộ sách lý giải nhiều đặc trưng trong tự nhiên văn hóa của Nam bộ. Trong tập 1, các tác giả phân tích “Trong giai đoạn này, nguồn vật liệu phù sa gia tăng từ khoảng 3 ngàn năm trước tạo điều kiện cho châu thổ sông Mekong lấn nhanh về phía biển, ở khoảng giữa Cần Thơ và Tiền Giang. Một phần bùn cát đưa ra cửa sông được dòng ven bờ đưa về phía nam bồi đắp dân phần Bắc của bán đảo Cà Mau. Theo tài liệu thì trầm tích rìa châu thổ đã có mặt ở đây từ khoảng 4 ngàn năm trước tại vùng Gò Quao và gần thành phố Cà Mau hiện nay.”

Làng trồng lúa sớm này được lập trên đỉnh một gò đất cao khoảng 5 mét ven bờ sông Vàm Cỏ Đông. Vết tích cư trú đầu tiên để lại là các tầng đất sét bên trên có chứa gốm lẫn than tro.

PGS.TS Trấn Nam Tiến – Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu biển và đảo, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân dân chia sẻ: Cả quá trình mở cái vùng đất này, đặc thù ở yếu tố địa lý, yếu tố lịch sử văn hóa và thậm chí cả con người. Những người đến đây khai phá và mở mang cái vùng đất này, họ đều đem theo trong mình một cái tư tưởng phóng khoáng, cởi mở. Và trên cơ sở đó họ rất dễ dàng tiếp  thu những kiến thức mới. Đây là những cơ sở mà góp phần làm cho Nam Bộ thể hiện cái tính chất đi trước của mình, phát triển của mình và đặc biệt là hội nhập rất mạnh của khu vực và thế giới.

Ông Phạm Chí Thành – Quyền Giám đốc, Tổng biên tập, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật chia sẻ: ” Việc nghiên cứu để ra được 1 bộ sách tương đối toàn diện về vùng đất Nam bộ đây là mong muốn, cũng như yêu cầu đặc ra từ rất lâu. Nhưng để làm được điều này rất là công phu, bắt đầu từ một cái đề tài nghiên cứu khoa học, một chương trình khoa học cấp nhà nước do cố GS. NGND Phan Huy Lê chủ biên. Đề tài này được nghiên cứu trong 4 năm, bắt đầu từ năm 2008, sau đó khi nghiệm thu đây là một công trình khoa học được đánh giá là xuất sắc. Khi chuyển từ công trình khoa học thành sách thì các tác giả nhà nghiên cứu mất 3 năm tiếp theo để chuyển nó thành sách. Sau đó khi đưa sang nhà xuất bản Chính trị Quốc gia sự thật các cán bộ của NXB Chính trị Quốc gia sự thật cũng dày công hơn 2 năm. Để biên tập để xuất bản bộ sách này.”

Bộ sách Vùng đất Nam bộ được trao giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu lần thứ 10 vào năm 2020. Đây là tư liệu quý, có giá trị quan trọng về lịch sử, khoa học, cung cấp cứ liệu chính sác đầy đủ về Nam bộ. Qua đây, người dân, trong đó có thế hệ trẻ hiểu hơn, yêu hơn vùng đất này trong tiến trình xây dựng và bảo vệ đất nước./.